Дене шынықтыру мен спортты дамыту: Салауатты Қазақстанның негізі
Дене шынықтыру мен спортты дамыту Қазақстанда салауатты қоғам қалыптастырудың және өмір сүру сапасын арттырудың кілті.
Фото: Pixabay
Мақала қазақстандықтардың денсаулығын нығайтудағы дене шынықтыру мен спорттың рөліне арналған. Артық салмақты азайту жөніндегі мемлекеттік шаралар, спорттық инфрақұрылымды дамыту және белсенді өмір салты мәдениетін қалыптастыруға ықпал ететін қалалық бастамалар қарастырылуда, деп хабарлайды Cronos.Asia.
Қазақстанда дене шынықтыру мен спортты дамыту ұлт денсаулығын нығайтуға, аурулардың алдын алуға және белсенді, саналы өмір салты мәдениетін қалыптастыруға бағытталған мемлекеттік саясаттың маңызды бағытына айналуда. Бұл мақалада спортты дамыту жөніндегі мемлекеттік саясаттың негізгі аспектілері, артық салмақты төмендету жөніндегі шаралар және бастамалардың нақты мысалдары, Алматы қаласының салауатты ұлтты қалыптастырудағы шаралары қарастырылады.
Неліктен дене шынықтыру мен спортты дамыту-ұлттық денсаулық қауіпсіздігі мәселесі
Семіздік пен артық салмақ созылмалы аурулар мен денсаулық сақтау жүйесінің шығындарының негізгі жасырын драйверіне айналады, сондықтан дене шынықтыру мен бұқаралық спортты дамытуды мемлекеттің стратегиялық міндетіне айналдырады. Дүниежүзілік семіздікке қарсы федерацияның бағалауы бойынша, 2030 жылға қарай семіздікке шалдыққандар саны 1,5 миллиардқа жетуі мүмкін, бұл планета халқының төрттен бірінен астамы. Артық салмақ мәселесі эстетика туралы емес, 200-ден астам аурудың қаупі туралы: 2 типті қант диабеті, гипертония, жүрек-қан тамырлары патологиясы және бірқатар онкологиялық диагноздар. Қазақстан үшін бұл денсаулық сақтау бюджетіне қысым жасауды, өнімділікті жоғалтуды және өмір сүру ұзақтығын қысқартуды білдіреді.
Ұлттық деңгейде артық салмақ мәселесі айқын көрінеді. Семіздікпен алғашқы сырқаттанушылық көрсеткіші 2023 жылғы 100 мың тұрғынға шаққанда 44,6 жағдайдан 2024 жылғы тоғыз айда 52,9-ға дейін өсті. Қала тұрғындары арасында қауп жоғары көрінеді, ауылдық жерлерде 100 мың жағдайға 29,4 жағдай, ал қалада 55,8 жағдай бар. Балалар бойынша да мәселе өзекті және бұл көрсеткіш өсуде, 2024 жылы 4260-дан астам семіздік мәселесі бар бала анықталды; COSI бойынша 6-9 жастағы әрбір бесінші баланың артық салмағы бар, 6,6% Қазақстандық балада қазірдің өзінде семіздік бар. Отбасылық фактор мәселені күшейтуде, артық салмағы бар балалардың әкелерінің 44,7% және аналарының 30% артық салмақ диагнозы қойылған.
Келесі бөлімде семіздік пен артық салмаққа қарсы мемлекеттік бағдарламалар мен мемлекеттің халықтың денсаулығына қатысты атқарып жатқан шараларына шолу жасаймыз.
Қазақстан халқының артық салмағын төмендету жөніндегі мемлекеттік шаралар
Қазақстанда артық салмақпен күрес денсаулық пен спорт саласындағы мемлекеттік саясаттың басымдығы ретінде қарастырылады. Негізгі құжат бұқаралық спортты дамытуға, инфрақұрылым салуға және дене белсенділігінің қолжетімділігін арттыруға бағытталған дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы болды.
Кесте 1. Спорттық белсенділікті дамытуға және Қазақстан халқының артық салмағын төмендетуге бағытталған мемлекеттік бағдарламалар мен жобалар
| № | Бағдарлама/жоба атауы | Іс жүзінде жүзеге асырылып жатқан жобалар |
| 1 . | Қазақстан Республикасының дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы | Дене шынықтыруды дамыту жоспары бекітілді: бұқаралық спорт, бейімдеу спорты, Инфрақұрылым, кадрлар; құжатта жыл сайын 20 000-нан астам бұқаралық-спорттық іс-шаралар өткізу көзделген. |
| 2. | Балаларға арналған мемлекеттік спорттық және шығармашылық тапсырысты жан басына қаржыландыру | 4-18 жастағы әрбір балаға спорт секцияларына/үйірмелерге тегін қатысуға мүмкіндік беріледі: қаржыландыру "балаға бағытталған". |
| 3. | Балаларға арналған спорт секциялары мен үйірмелерге бірыңғай ваучер | 2025 жылдың 1 маусымынан бастап балаға бекітілген цифрлық ваучер енгізіліп, спорттық/шығармашылық секцияларды таңдауға және олардың арасында еркін ауысуға құқық беріледі. |
| 4. | Жеке спорт мектептері мен секцияларында мемлекеттік спорттық тапсырысты орналастыру | Мемлекет дене шынықтыру сабақтарына қолжетімділік пен қамтуды кеңейту үшін жеке спорт мектептері мен секцияларында балалардың сабақтарына тапсырыс береді. |
Қорытындылай келе, бұқаралық спорт пен инфрақұрылымды дамыту жөніндегі бағдарламаларды қоса алғанда, Қазақстанның заманауи бастамалары салауатты өмір салтын барлығына қолжетімді етеді. Алматының, сондай-ақ басқа аймақтардың үлгісі мынаны көрсетеді: жүйелі көзқарас пен мемлекеттің қатысуы салауатты ұрпақты қалыптастырады және елдің әлеуметтік әл-ауқатын нығайтады.
Автор: Айнұр Бақытжанова, әлеуметтанушы // арнайы Cronos.Asia үшін
Любое использование материалов допускается только при наличии гиперссылки на cronos.asia.
Подписывайтесь на Telegram-канал Central Asia Cronos и первыми получайте актуальную информацию!
