Еліміздің шалғай шығысында Ресеймен шекаралас аймақта Риддер деп аталатын табиғаты көркем қала бар. Алтай тауының бөктерінен орын тапқан бұл моноқала жайлы біреу білсе, біреу білмес. Шыңын қар басқан тау жоталары мен қарағайлы ну орманның арасына жасырынған кішкентай ғана қалашық еліміздің экономикалық-өндірістік дамуына үлкен үлесін қосып келеді.
Қала 2002 жылы ресми түрде Риддер атауына ие болды, бұған дейін ол Лениногорск деп аталып келді. Негізі көпке беймәлім бұл қаланың кезінде Қонаев боп аталып кетуі де мүмкін еді. Нұрсұлтан Назарбаевтың Теміртаудағы қара метталлургия өндірісінде еңбек еткенін жалпақ жұрт жақсы біледі. Дәл сол сияқты Дінмұхамед Қонаев та Риддер кенішінде полиметалл өндірісімен айналысқан. Димекең басшылық еткен кезеңде Риддер кеніші Кеңес Одағына тиесілі қорғасынның 80 пайызын өндірген.
Тарихы терең өлке
Риддер 1786 жылы зерттеуші әрі тау-кен инженері Филипп Риддердің осы өңірден үлкен көлемде металл рудаларын табуымен құрылды. Қала әу бастан-ақ кен өндіру орталығы ретінде ойластырылған, және Риддер тарихы тау-кен өнеркәсібінің дамуымен тығыз байланысты. Екі жарым ғасыр бойы ол Қазақстан мен бүкіл бұрынғы Кеңес Одағының ең ірі тау-кен орталықтарының бірі болып қала берді. Риддер мыс, мырыш және қорғасын сияқты пайдалы қазбалармен елді қамтамасыз етуде үлкен рөл атқарды және осы арқылы елдің дамуына қомақты үлес қосты. Күні бүгінге дейін Риддер өзінің экономикалық маңыздылығын жоғалтпай келеді. Қала өнеркәсіп орталығы ретінде танымал болғанымен, оның шынайы құндылығы — тұрғындарында, мәдениетінде және табиғат сұлулығында.
Қаланың архитектурасы мен айрықша келбеті
Риддердің архитектурасы өткен ғасырдың сәулет өнерінен көрініс береді. Мұнда әлі күнге дейін кеңес заманында салынған, өнеркәсіптік архитектураның бірегей үлгілері болып саналатын ескі ғимараттарды көруге болады. Қаланың орталық бөлігінде өткен ғасырлар мен онжылдықтардың атмосферасын сақтап қалған қасбеті ерекше ғимараттар орналасқан. Жергілікті тұрғындар бұл ескерткіштерді мақтан тұтады, өйткені олар қаланың және оның тұрғындарының қиындықтарды жеңудегі беріктігінің көрінісі.
Риддердің ең басты құндылығы — оның тұрғындары. Мұндағы адамдар шынайы, ашық, қонақжай. Олар өз қаласын мақтан тұтып, оның тарихы жайлы әңгімелеуді жақсы көреді.
Риддер — бұл жай ғана өнеркәсіптік қала емес, мәдени орталық әрі көркем табиғатпен қоршалған мекен. Қаланың үш жағынан Алтай жотасының қалың қарағайлы ормандармен көмкерілген таулары қоршап тұр. Мұнда ірі қалаларда кездесе бермейтін тыныштық пен таза тау ауасын сезінуге болады. Риддер — табиғатқа құмар жандар, таулы серуендер мен белсенді демалысты ұнататындар үшін таптырмас орын.
Бұл жерде өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетін түрлерін, соның ішінде өңірдің символы болып саналатын қар барысын көруге болады. Экологиялық туризмді сүйетіндер мен фотографтар Қазақстанның түкпір-түкпірінен және шетелден келіп, осы таза табиғаттың әсемдігін суретке түсіреді. Риддердің табиғи көрнекі орындары табиғатпен үйлесімділікті іздеген туристерді өзіне тартады.
Қала өмір сүру сапасын арттыру жолында дамып келеді. Жолдар, әлеуметтік нысандар, саябақтар мен демалыс аймақтары салынып жатыр. Сонымен қатар Риддер өзінің экологиялық теңгерімін сақтауға ұмтылады, бұл табиғи байлығы мол шағын қала үшін өте маңызды. Қаланың болашақ дамуы оның бірегейлігін және табиғи тартымдылығын сақтап, туристерді, кәсіпкерлерді және жаңа тұрғындарды тартуға мүмкіндік беріп келеді. Риддерде әртүрлі ұлт өкілдері өмір сүреді, бұл этникалық әралуандық ерекше атмосфера қалыптастырады, онда әр адамның дәстүрі мен мәдениетіне құрметпен қарайды. Жергілікті тұрғындардың еңбекқорлығы, табандылығы мен жылылығы Риддерді Қазақстанның нағыз маржаны етеді.
Риддер секілді моноқалаларды дамыту аймақтық экономиканы өркендетіп, Қазақстанның табиғи ресурстар мәселесіндегі тәуелсіздігін нығайтуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар Риддер экологиялық туризмді дамыту әлеуетіне ие, бұл аймаққа қосымша назар аудартып, жаңа жұмыс орындарын ашуға септігін тигізеді.
Мұндай қалаларды дамыту арқылы жастардың қалаға деген қызығушылығын арттырып, жайлы өмір сүру жағдайларын жасау маңызды. Риддерді моноқала ретінде дамыту өңір мен жалпы ел экономикасының нығаюына ықпал етеді, себебі мұнда өнеркәсіп қана емес, туризм, білім және ғылым секілді өзге де салаларды дамытуға мүмкіндік бар.
Риддер — бұл жай ғана шағын өнеркәсіптік қала емес, табиғатпен үйлесімде өмір сүріп, ғасырлық дәстүрлерін сақтап қалған қала. Сондықтан да табиғаттың сирек кездесетін ғажап сұлулығын әрбір турист көзбен көріп, қала өмірінің тыныс-тіршілігімен танысып кетуі тиіс. Риддерге сапар шеккен әрбір саяхатшының ерекше әсер алары сөзсіз.